Đòn bẩy tài chính là một thuật ngữ thường xuyên được sử dụng trong lĩnh vực kinh doanh của bất kỳ doanh nghiệp nào. Đây là công cụ có tính chất hai mặt, giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh, nhưng có thể khiến bạn “tán gia bại sản” bất cứ lúc nào nếu không khéo léo khi sử dụng. Vậy đòn bẩy tài chính là gì? Vì sao các doanh nghiệp nên sử dụng đòn bẩy tài chính? Hãy cùng theo dõi bài viết dưới đây cùng williamrees.org nhé!
Đòn bẩy tài chính là gì?
Đòn bẩy tài chính là mức độ sử dụng nợ phải trả trên tổng nguồn vốn của doanh nghiệp, nhằm tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) hay thu nhập trên một cổ phần thường (EPS).
Trong hoạt động kinh doanh, để các kế hoạch và mục tiêu trong tương lai được thực hiện tối ưu nhất, cơ cấu nguồn vốn của doanh nghiệp sẽ được xác định qua hệ số nợ, với:
Hệ số nợ = Nợ phải trả/Tổng nguồn vốn
Như vậy, hệ số nợ sẽ phản ánh mức độ doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính:
- Hệ số nợ càng cao: nợ phải trả lớn hơn tổng nguồn vốn ⇒ Doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính càng nhiều.
- Hệ số nợ càng thấp: nợ phải trả thấp hơn tổng nguồn vốn ⇒ Doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính càng thấp.
Các nhóm chỉ số đòn bẩy tài chính
- Hệ số D/A (tổng nợ vay/tổng tài sản)
Hệ số D/A là hệ số đo lường mức độ doanh nghiệp sử dụng nợ vay để tài trợ cho tổng tài sản. Đây là hệ số thể hiện nợ vay chiếm bao nhiêu phần trăm (%) trong tổng tài sản của doanh nghiệp.
Để xác định hệ số này đang ở mức cao hay thấp, doanh nghiệp có thể so sánh với chỉ số trung bình ngành*. Hơn nữa, hệ số này cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mục đích vay, quy mô, ngành nghề, loại hình của doanh nghiệp,…
*Chỉ số trung bình ngành: chỉ số định giá bình quân của một ngành nghề, lĩnh vực đang hoạt động của một doanh nghiệp.
- Hệ số D/C (nợ vay/vốn)
| Nợ/(Vốn cổ phần của cổ đông + Nợ) |
Hệ số D/C là thước đo cấu trúc tài chính của doanh nghiệp, thể hiện nợ vay (nợ ngắn hạn và dài hạn) chiếm bao nhiêu phần trăm (%) trong tổng nguồn vốn của doanh nghiệp (các khoản nợ, vốn chủ sở hữu, vốn cổ phần của cổ đông).
Nếu hệ số nợ vay/vốn của doanh nghiệp cao hơn chỉ số trung bình ngành, điều này cảnh báo rằng tình hình tài chính doanh nghiệp đang bị mất cân bằng.
- Hệ số D/E (tổng nợ/vốn chủ sở hữu)
Hệ số D/E thể hiện tỷ lệ nợ và cổ phần mà công ty sử dụng để chi trả cho hoạt động của mình. Nếu hệ số này cao, nghĩa là công ty thường thông qua các khoản nợ (đa số là nợ dài hạn) để chi trả cho các hoạt động. Tuy nhiên, điều này sẽ dẫn đến thu nhập không ổn định, vì công ty thường phải thanh toán các khoản lãi phát sinh.
- Hệ số đòn bẩy tài chính
| Hệ số đòn bẩy tài chính = Tổng tài sản bình quân/Vốn chủ sở hữu bình quân |
Hệ số đòn bẩy tài chính càng thấp, thể hiện doanh nghiệp có khả năng tự chủ về tài chính càng cao, nhưng lại chưa vận dụng được hết ưu điểm của công cụ này.
- Hệ số chi trả lãi vay (EBIT/chi phí lãi vay)
Hệ số này đo lường lợi nhuận chưa tính thuế và lãi vay, đánh giá mức độ đảm bảo thanh toán lãi của doanh nghiệp:
- Nếu EBIT/chi phí lãi vay > 1 ⇒ doanh nghiệp có khả năng thanh toán lãi vay.
- Nếu EBIT/chi phí lãi vay < 1 ⇒ doanh nghiệp có quá nhiều nợ vay, trong đó lãi vay thu về không đủ.
Công thức tính đòn bẩy tài chính
Để tính được độ lớn của đòn bẩy tài chính với lợi nhuận trước thuế và lãi vay, ta cần áp dụng công thức sau:
Công thức 1:
Trong đó:
- DEF: độ lớn của đòn bẩy tài chính
- EBIT: lợi nhuận trước thuế và lãi vay
- EPS: lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
Nếu có thêm khoản vay phải trả (I), thì công thức tính đòn bẩy tài chính là:
Công thức 2:
Trong đó:
- F: chi phí cố định (không bao gồm lãi vay)
- v: chi phí biến đổi trên 1 đơn vị sản phẩm
- p: giá bán
- Q: số lượng sản phẩm
- I: lãi vay phải trả
Như vậy, khi lợi nhuận trước thuế và lãi vay tăng, những doanh nghiệp có nguồn vốn lớn hơn phần vốn vay sẽ có lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu tăng lên nhiều hơn. Đồng thời, doanh nghiệp cũng có nhiều cơ hội thu được lợi nhuận dựa trên vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, điều này sẽ đi kèm với những rủi ro tài chính khi bạn vận dụng đòn bẩy tài chính không có kế hoạch, hay chiến lược cụ thể.
Để hiểu rõ hơn những khía cạnh của công thức tính đòn bẩy tài chính, bạn hãy tham khảo ví dụ cụ thể để xác định mức độ ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến hoạt động kinh doanh của công ty như thế nào nhé!
Ví dụ:
Doanh nghiệp A đang muốn mở rộng kinh doanh sản phẩm X. Tổng nguồn vốn hiện có là 500.000.000 VNĐ. Trong đó, 250.000.000 VNĐ là vốn chủ sở hữu và 250.000.000 VNĐ là nguồn vốn vay tại Ngân hàng B với lãi suất là 7.5%/năm. Theo kế hoạch đã dự kiến trong năm 2022, doanh nghiệp sẽ tiêu thụ được 20.000 sản phẩm, vì ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nên giá bán sẽ tăng từ 22.000 VNĐ lên 25.000 VNĐ. Chi phí biến đổi trên một đơn vị sản phẩm là 15.000 VNĐ, tổng chi phí cố định là 50.000.000 VNĐ.
Áp dụng công thức tính đòn bẩy tài chính có thêm khoản lãi vay (I) ta có:
- F: chi phí cố định (không bao gồm lãi vay): 50.000.000 VNĐ
- v: chi phí biến đổi trên 1 đơn vị sản phẩm: 15.000 VNĐ
- p: giá bán: 25.000 VNĐ
- Q: số lượng sản phẩm: 20.000
- I: lãi vay phải trả: 250.000.000 x 7.5%
=> EBIT = 20.000 x (25.000 – 15.000) – 50.000.000 = 150.000.000 VNĐ
DEL=20.000 x (25.000 – 15.000) – 50.000.00020.000 x (25.000 – 15.000) – 50.000.000 – (250.000.000 x 7.5%)=1,14
Như vậy, với EBIT = 150.000.000 VNĐ thì khi doanh nghiệp A tăng/giảm 1% số lợi nhuận này, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu sẽ tăng/giảm 1,14%.
Mức độ ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính (DFL) ảnh hưởng tới doanh nghiệp ra sao?
ĐNhư vậy, đòn bẩy tài chính là tấm gương sáng nhất để đánh giá mức độ sử dụng nợ vay trong việc điều hành của doanh nghiệp.
VĐối với các doanh nghiệp có hệ số nợ cao, thì đòn bẩy tài chính sẽ rất lớn. N và ngược lại, đối với các doanh nghiệp có hệ số nợ thấp thì đòn bẩy tài chính thấp. Bởi vì, dù mức tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp có thay đổi như thế nào thì lãi vay phải trả vẫn không thay đổi.
Lưu ý: các Riêng đối với những doanh nghiệp có hệ số nợ bằng 0, đồng nghĩa doanh nghiệp đó là không sử dụng đòn bẩy tài chính.
Cũng từ công thức tính và ví dụ nói trên, có thể thấy rằng đây là phương tiện đo lường mức độ ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính đến sự thay đổi của tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) như thông qua công thức dưới đây:
Khi đòn bẩy tài chính càng cao, thì chỉ cần EBIT (lợi nhuận trước thuế và lãi vay) có sự thay đổi nhỏ theo chiều hướng tiêu cực, cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (vốn cổ phần thường). Những đại lượng này có mối liên hệ mật thiết với nhau, vì thế chỉ cần “một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ”.
Tóm lại, mức độ ảnh hưởng của đòn bẩy tài chính phản ánh rằng: nếu lợi nhuận trước thuế và lãi vay thay đổi 1%, thì tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu (hay thu nhập một cổ phần thường) sẽ thay đổi bao nhiêu %.
Xem thêm: YOY là gì?
Vì sao các doanh nghiệp nên sử dụng đòn bẩy tài chính?
Trong chiến lược kinh doanh bất kỳ doanh nghiệp hay nhà đầu tư nào, không ít thì nhiều cũng sẽ có sự hỗ trợ của đòn bẩy tài chính. Ngoài ưu điểm gia tăng lợi nhuận, công cụ này còn mang đến nhiều lợi ích nổi bật bao gồm:
- Nhanh chóng lấp đầy những khoản vốn bị thiếu hụt khi vốn chủ sở hữu không đủ để gồng gánh toàn bộ chi phí cho hoạt động kinh doanh, sản xuất. Từ đó, góp phần gia tăng tỷ suất lợi nhuận trên nguồn vốn sở hữu (ROE) hay trên cổ phần đang nắm giữ (EPS).
- Tạo tiền đề thúc đẩy lợi nhuận sau thuế từ nguồn vốn sở hữu, đồng thời đòn bẩy tài chính còn phát huy vai trò kìm hãm sự gia tăng khoản lợi nhuận này, hạn chế rủi ro trong những trường hợp bất khả kháng.
- Được xem là “lá chắn thuế” hoàn hảo của các doanh nghiệp. Bởi vì, những chi phí lãi vay phải trả sẽ được tính vào khoản chi phí hợp lý của doanh nghiệp. Có nghĩa là, khoản phí này sẽ được khấu trừ vào phần thu nhập chịu thuế khi đến thời hạn thanh toán. Như vậy, sẽ làm giảm bớt gánh nặng về thuế, nhưng vẫn đảm bảo gia tăng lợi nhuận.
Ngoài việc được ứng dụng trong kinh doanh, sản xuất, đòn bẩy tài chính còn là một vũ khí đắc lực của nhiều trader trong đầu tư forex. Công cụ này giúp cho nhà đầu tư có thể mở lệnh với khối lượng giao dịch lớn hơn gấp nhiều lần, tối ưu hóa lợi nhuận hơn so với khi không sử dụng đòn bẩy. Một số sàn forex hỗ trợ tỷ lệ đòn bẩy cao cho trader mà bạn có thể tham khảo như: Exness (1: không giới hạn), FBS (1:3000), FXTM (1:2000), XM (1:888),…
Tuy nhiên, dù trong kinh doanh hay giao dịch forex, khi sử dụng đòn bẩy tài chính, nhà đầu tư vẫn phải trang bị đầy đủ kiến thức về kinh tế, liên tục cập nhật những biến động thị trường và luôn luôn có giải pháp dự phòng. Vì đòn bẩy luôn có tính 2 mặt, một mặt có thể sẽ mang lại hiệu quả rất tích cực, mặt khác nó vẫn có thể lật ngược tình thế nếu vận dụng sai cách.
Một số lưu ý khi sử dụng đòn bẩy tài chính
Mặc dù đòn bẩy tài chính là công cụ được rất nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước sử dụng để tăng tỷ suất lợi nhuận, nhưng nếu sử dụng không đúng cách hoặc quá lạm dụng sẽ gặp phải nhiều rủi ro không lường trước được. Vì thế, doanh nghiệp cần lưu ý những yếu tố sau:
Chọn chính sách cho vay dài hạn
Tùy thuộc vào mỗi ngân hàng, những chính sách cho vay có thể kéo dài từ 10 – 20 năm, thậm chí là 35 năm. Điều này nhằm kích thích nhu cầu vay vốn của thị trường khi giá biến động liên tục, đặc biệt trong thời điểm dịch bùng phát, người dân mất việc, cắt thu nhập.
Vì thế, chọn chính sách cho vay dài hạn sẽ có lợi cho cả đôi bên. Khoản vay được chia nhỏ theo thời gian, giúp người vay giảm bớt gánh nặng khi trả cả gốc lẫn lãi. Còn về phía ngân hàng, họ cũng có lợi khi ghi nợ ổn định trong nhiều năm liền.
Lựa chọn nguồn nợ vay uy tín
Doanh nghiệp, nhà đầu tư nên chọn ngân hàng lãi suất ít biến động, có nhiều ưu đãi như Vietcombank, BIDV, Sacombank,… Vì nếu lãi vay quá cao sẽ làm giảm lợi nhuận, thậm chí khiến doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, dẫn đến tình trạng phá sản.
Lời kết
Như vậy, đòn bẩy tài chính là một công cụ hỗ trợ không thể thiếu trong chiến lược kinh doanh của các các doanh nghiệp, các nhà đầu tư. Nếu biết cách tận dụng thì đây sẽ là bệ phóng đưa doanh nghiệp của bạn đạt được những mục tiêu lợi nhuận đáng kể. Tuy nhiên, WilliamRees khuyên bạn hãy chuẩn bị một kế hoạch thật cụ thể, đồng thời phải có những giải pháp hạn chế những rủi ro có thể xảy ra khi sử dụng đòn bẩy tài chính nhé! Chúc các bạn thành công.
